|
Nhớ Ông! Đ.N.Khánh-Vân
Mấy đêm nay, cứ đặt lưng ngủ là con lại nghĩ đến ông; bao kỷ niệm trong quá khứ cứ nối đuôi nhau trở về, và h́nh ảnh ông càng lúc càng hiện lên rơ rệt. Bên nhà ông có đang khỏe không? Lần về thăm nhà vừa rồi, gặp lại ông, con đă không c̣n có thể tiếp tục dối gạt ḷng ḿnh được nữa. Ông đă nhiều tuổi rồi; ông đă thật sự yếu đi rất nhiều. Nh́n ông bước đi chầm chậm trên sàn nhà như một đứa trẻ đang chập chững tập đi, con thương ông quá,… Nhưng ông hăy khỏe nhé! Ông đừng bệnh, đừng đau; ông đừng nằm xuống, đừng vội bỏ con ra đi nhé, v́ con c̣n muốn được gặp lại ông nhiều lần nữa, thật nhiều lần... Bởi nếu không c̣n được gặp lại ông nữa th́ không biết đến tận khi nao con mới có thể gặp lại ông của con… Khi con cất tiếng khóc chào đời, ông đă có mặt ở bệnh viện để chào đón con. Khi con được vài ngày tuổi, ông đă chụp cho con những bức h́nh đầu tiên; và thời gian đă trôi qua… Khi con lên tám, xem lại những bức h́nh của ḿnh hồi c̣n bé, thật bầu bĩnh, dễ thương, tươi cười như đă biết làm duyên khi được ông chụp h́nh… con đă hỏi mẹ con, “Má ơi, ai đă chụp cho con những bức h́nh này vậy?” - “Là ông Khôi đó!” Má con trả lời. Con nào nhớ ǵ nên ngây ngô hỏi, “Ông Khôi là ai, tại sao con chưa bao giờ được gặp?” - “Con đă gặp nhiều lần rồi, v́ con c̣n nhỏ bé ti nên không nhớ đấy thôi." Thật vậy, khi con đang c̣n bập bẹ học nói th́ đất nước bị nhiều thay đổi; mọi người lưu lạc nhau; đời sống rất khó khăn; có muốn t́m gặp lại những người thân thương cũng không dễ v́ lúc bấy giờ ai cũng chỉ măi lo mưu sinh… "Đă nhiều năm rồi má chưa gặp lại ông; để má thử đi t́m ông xem. Nếu ông vẫn c̣n ở căn nhà ngày xưa th́ con sẽ được biết ông Khôi là ai, sẽ là một người có hàng vạn điều cho con học hỏi…” Và cái sáng Mồng Hai Tết năm ấy, khi con lên tám tuổi, con đă được "biết" mặt ông, để rồi kể từ sau đó, ông đă trở thành ông ngoại thứ hai của con, là thầy, là bạn của con, là người đă trao tặng cho con một khối hành trang lớn giúp con vững tin bước chân vào đời… ■ Ông có c̣n nhớ đôi guốc ông đă mua và đóng quai cho con không ông? Ôi, con đă thật thích thú biết nhường nào khi cứ đi tới đi lui mang thử. Con đă cùng ông đi mua gỗ về để ông đóng cho con kệ sách, bàn học, ghế... Ông cũng đă may lại dùm con chiếc cặp-táp bị đứt... Những khi sách báo có bài ǵ đặc sắc, ông đều mua và mang đến cho con xem. Ông luôn thu nhặt hàng tấn chuyện vui để kể cho con và cả nhà nghe để mọi người cứ ôm bụng cười. Ông cũng đă từng đón con ở cổng trường. Ông đă chở con trên chiếc xe đạp ấy đi khắp phố phường Saigon. Ông đă nấu cơm Hến cho con ăn và chỉ con cách làm bánh Flan… Ông vẫn c̣n nhớ mhững chuyện đó chứ? Kỷ niệm của ông cháu ḿnh làm sao kể hết phải không ông. Nhưng con cứ muốn kể ra thật nhiều, thật thật nhiều… để ông có thể thấy được con đă luôn nhớ về ông rơ như thế nào, dù có nhiều kỷ niệm đă hơn hai mươi năm qua. Ông được sinh ra ở Huế trong một gia đ́nh quư tộc. Ba của ông là quan lớn trong triều. Ông và các anh chị ông đă được sống trong cảnh giàu sang phú quư; nhưng khi ông lên mười th́ ba mạ của ông đă mất, vận nước thăng trầm, mọi thứ đổi thay và từ đó ông đă bắt đầu biết thế nào là "khổ". Ông đă phải lang thang khắp nơi, ông vào Đà Nẵng, ông vô Saigon. Ông đă phải làm đủ mọi thứ nghề để nuôi sống bản thân dù ông vẫn c̣n là một đứa trẻ. Ông đă phải trải qua nhiều nhọc nhằn, đói khổ, và có những đêm ông đă cuộn ḿnh ngủ dưới một gốc cây,… Nhưng khó khăn nghịch cảnh đă không làm ông chùn bước; ông đă vẫn cố gắng vươn lên bằng chính sức lực của ḿnh; ông đă không ngừng học hỏi để trau dồi cho ḿnh có được một vốn kiến thức để không bị người đời khinh khi. Vâng, mẹ con đă nói rất đúng, ông là người mà con đă thật may mắn được biết, được quay quần bên cạnh, để con đă có dịp được học hỏi hàng vạn điều từ ông. Con đă từng gọi ông là "cuốn từ điển bách khoa toàn thư" bởi bất cứ lúc nào khi con đặt ra một câu hỏi, ông cũng đều có được câu trả lời. Từ những câu hỏi đơn giản nhất của một cô bé chưa lớn cho đến những câu hỏi rắc rối hơn, khó trả lời hơn khi con đă trưởng thành, biết lư sự, biết… yêu… Nhiều câu hỏi của con đă làm ông phải ngẫm nghĩ thật lâu trước khi trả lời… Con đă được biết những chữ “Vouloir c’est pouvoir” từ ông. Vâng, đúng thế, những ǵ ḿnh muốn th́ ḿnh sẽ thực hiện được nếu ḿnh có đủ ư chí,... Phải không ông quư yêu? ■
Con vẫn c̣n nhớ những buổi trưa khi cả nhà ăn cơm xong, con đă luôn nằm cạnh ông trên cái gác gỗ ấy, để đọc sách, để nghe ông kể chuyện. Có những hôm gió thổi vào thật mát, con đă ngủ say... Những ǵ ông học biết được, hay trường đời đă dạy cho ông, ông đều muốn chia sẻ với con. Ông đă luôn tận dụng mọi cơ hội thích hợp để chỉ bảo cho con những điều hay lẽ phải. Con vẫn c̣n nhớ lần con cùng ông đến thăm cậu Minh - phải lên tận lầu 12. Ngay lúc ông cháu ḿnh đang bước lên hàng trăm bậc thang - vừa bước vừa thực hành những bài tập hít thở Yoga, ông cũng đă "tranh thủ" nói cho con nghe những điều lư thú để con quên đi rằng ông cháu ḿnh c̣n phải leo thêm nhiều tầng lầu nữa: "Một người đàn ông lịch thiệp sẽ bước lên cầu thang sau và bước xuống cầu thang trước người phụ nữ để nếu trường hợp người phụ nữ bị vấp té th́ người đàn ông sẽ luôn ở tư thế có thể đỡ được người phụ nữ. Khi băng qua đường cũng thế, người đàn ông lịch thiệp sẽ đi bên phía xe chạy đến… Nếu con khôn khéo th́ dù người đàn ông ấy không biết những điều đó, con hăy tạo điều kiện cho anh ta có được những thói quen đó. Người đàn ông dù sao cũng khỏe mạnh và có sức chống đỡ tốt hơn." Khi con lớn hơn, khi con bước vào cái tuổi biết… “yêu”… ông cũng đă nói cho con nghe những chuyện cần thiết: “Là phụ nữ, con phải biết giữ ǵn để ḿnh luôn là một phụ nữ đoan trang, tiết hạnh. Đừng v́ những t́nh cảm không chính chắn, đừng v́ những phút yếu ḷng... mà đánh mất giá trị của ḿnh, bởi chính những đức hạnh của con sẽ khiến chồng con phải quư yêu con, kính trọng con suốt đời. T́nh yêu chân thành và sự diệu ngọt của người phụ nữ sẽ là sức mạnh giúp người đàn ông có thừa sức lên đến đỉnh của ngọn núi cao nhất thế gian và trái tim anh ta sẽ măi măi thuộc về người phụ nữ ấy." Khi kể cho con nghe chuyện t́nh của ông hoàng nước Anh ngày xưa đă từ bỏ ngai vàng để đi theo người ḿnh yêu, ông đă nói với con, "Đă yêu th́ phải yêu như thế, yêu với hết cả con tim. T́nh yêu là trọn vẹn, là dâng hiến chứ không tính toán, không được chừa lại..." Vâng, con đă yêu như vậy, con đang yêu như thế, và con sẽ măi yêu như ông đă định nghĩa "yêu" là như thế nào cho con nghe. Có phải ông cũng đă chỉ yêu một người phụ nữ ấy thôi phải không ông? Vâng, con tin là vậy dù có thể không nhiều người biết rơ điều đó; bởi, v́ hoàn cảnh mà bà không c̣n ở cạnh bên ông nhưng trong ḷng ông vẫn luôn ǵn giữ những kỷ niệm thật đẹp của cái thuở xa xưa. Ông đă luôn kể về chúng cho con nghe một cách trân trọng. Dù cuộc sống và xă hội đă khiến bà thay đổi, những bà luôn đẹp trong mắt và trong tim ông. Có một lần con đă tự hỏi, không biết bà có biết ông thật yêu bà nhường nào không; và với thời gian câu hỏi của con đă dần được trả lời. Con tin bà luôn biết; bà biết rất rơ, bởi ông đă luôn luôn chung thủy với mối t́nh đó dù ông đă có trăm ngàn cơ hội đến với những người phụ nữ khác nhưng ông đă chẳng bao giờ xúc phạm t́nh yêu ông dành cho bà. Nhưng cuộc đời này, dường như chỉ sống cho t́nh yêu thôi chưa thể đủ, phải không ông? ■ Chắc ông vẫn c̣n nhớ lần gia đ́nh ḿnh tổ chức đi Vũng Tàu bằng xe đạp theo lời đề nghị của ông và ông ngoại con? Trong đoàn chỉ mang theo hai chiếc xe gắn máy để chở đồ dùng và nước uống. Mười bảy bẻ găy sừng trâu... nhưng con vẫn không thể nào đạp xe lại ông và ông ngoại con. Thỉnh thoảng con cứ phải leo sang xe đạp của ông và của ông ngoại con để hai ông chở dùm một đoạn... Thời gian đó ông và ông ngoại con cũng đă lớn tuổi nhưng hai ông vẫn thật khỏe! Sau thành công của chuyến đi Vũng Tàu bằng xe đạp, hai ông đă thật hăng hái và vui thú; vui đến đỗi hai ông đă đ̣i sẽ tiếp tục đạp xe ra tận Hà Nội. Cũng may là ở nhà ai cũng cản, chứ nếu để hai ông làm thật th́ chắc... giữa đường phải mướn xe chở hai ông về v́ từ Saigon ra măi Hà Nội xa biết bao nhiêu; con có tặng cúp vàng cho hai ông, hai ông cũng không làm sao đạp cho nỗi (h́ h́).
Vào mùa mưa, những hôm trời đổ nước không ngưng, ông đă ngủ lại nhà con nhưng rồi ông cũng lại nóng ruột "t́nh h́nh" ngôi nhà của ông nên ông chạy về. Mấy ngày trời không thấy ông qua nhà con; sang thăm ông, con không sao quên cái cảnh đáng thương ấy. Ôi, sao ông luôn khéo xoay sở. Cảnh nào ông cũng sống được để không phải làm phiền ai. Ông đă kê thêm 6 cục gạch ống ở mỗi chân giường, và bên trên chiếc giường ông đă để thêm một chiếc ghế bố. Ông vẩn ung dung nằm đọc sách trong t́nh cảnh như thế… “Phải làm như thế th́ tối ngủ mới yên tâm, không sợ nước ngập đến lưng”. Ông ở ngay bờ kênh Nhiêu Lộc; chỉ cần một trận mưa lớn, dăy nhà của ông sẽ là những ngôi nhà đầu tiên bị nước tràn vào; và v́ mọi người ai cũng đều biết trước sau ǵ dăy nhà đó cũng sẽ bị giải tỏa nên chẳng ai muốn sửa sang. Mọi người cứ sống tạm như vậy và chờ đợi. Những năm tháng đó sao ai cũng khổ hết ông nhỉ, dù không muốn cũng phải chấp nhận trải qua. ■ Khi con rời xa cha mẹ ra đi, bước chân vào đời,… ông đă dặn ḍ con chỉ mỗi một câu nhưng con đă nhớ hoài: “Con đừng bao giờ để ḿnh bị thay đổi, hăy vẫn luôn luôn là Mimi dễ thương của mọi người, và dù con có đi đến chân trời góc bễ nào, hăy luôn là một cô gái Việt Nam và hăy làm sao để con phải luôn tự hào ḿnh là người Việt Nam…" Câu nói ấy của ông nghe thật đơn giản, nhưng khi con đă rời xa mái ấm gia đ́nh, rời xa những người thân thương để sống một ḿnh trong một thế giới bao la, rộng lớn, đa h́nh, đa dạng, vô cùng phức tạp,... con đă thấy nếu con chỉ cần một phút quên đi lời dặn ḍ của ông, lời dặn ḍ của ông bà cha mẹ con, quên đi những người thân của ḿnh ở quê nhà luôn yêu thương và tin tưởng ḿnh... th́ con sẽ khó có thể ǵn giữ ḿnh được... Vâng, chính gia đ́nh, chính t́nh yêu thương của mọi người đă là sức mạnh giúp con luôn cố gắng ǵn giữ và phát huy giá trị bản thân. Thời gian được ở bên ông, con đă được nghe rất nhiều, con đă muốn ḿnh hăy nhớ hết tất cả bởi con biết những điều ấy rất quư giá; song con cứ lại sợ ḿnh sẽ quên; nhưng khi con đă ở xa và những khi con vô t́nh hành xử bằng những cách ông đă từng chỉ bảo, những "phản ứng không điều kiện" ấy đă cho con thấy rơ rằng những lời ông nói luôn sống trong con dù thời gian có qua đi. Con đă được thấm nhuần lúc nào không hay biết. Dù không c̣n ở bên ông nữa, tất cả vẫn luôn nằm đó chờ có dịp được đem ra sử dụng. Chúng đă chẳng đi đâu cả. Những lúc ấy con đă cảm thấy ḿnh thật may mắn và con thật biết ơn ông làm sao. Nhờ những ǵ ông đă hướng dẫn và dặn ḍ với cương vị của một người ông, một người thầy, một người bạn,… con đă không phải bỡ ngỡ, ngơ ngác, rụt rè, sợ hăi trước những hoàn cảnh mới mẻ mà đôi lúc đă thật khó sống, khó nghĩ. ■ Lần đầu tiên con trở về thăm nhà là năm bao nhiêu ông nhỉ? Ông c̣n nhớ không? Đó là năm 95. Ông đă cùng ông ngoại con, ba má và các em của con đi tham quan danh lam thắng cảnh Việt Nam. Gia đ́nh ḿnh đă đi Phan Thiết, Mũi Né, Đà Lạt, Nha Trang, Đà Nẵng, Hội An và ḿnh đă ra Huế - quê hương sứ sở của ông. Ông đă đưa con đến những nơi mà ông vẫn c̣n những h́nh ảnh chưa phai mờ trong kư ức, gần 60 mươi năm về trước. Những ngôi nhà với những cây cột gỗ đă mục, những con đường ṃn hàng tre xanh đă cao ngút, những cảnh chùa đă thưa thớt người viếng thăm, những hàng bán kẹo mè xửng, tôm chua mà người bán… tóc đă bạc… Quên sao được những tô bún ḅ Huế ngon và cay đến chảy nước mắt nước mũi; hột vịt lộn đèn dầu trên những chiếc ghe cḥng chành trên sông Hương; các câu ca ḥ của những cô lái đ̣ xứ Huế… Con nhớ hết tất cả những cảnh ấy đấy ông! Con cũng vẫn c̣n nhớ khi ông và ông ngoại con leo lên đỉnh đồi cát Hồng ở Mũi Né, khi đến đỉnh rồi ông bị trợt chân nên cứ ngồi trên cát và tuột từ trên đỉnh đồi xuống tận phía dưới. Ông cứ cười sung sướng và dan rộng hai cánh tay như chú chim đang được bay bỗng trong không gian. Trông ông thật hạnh phúc và vui sướng! Những h́nh ảnh ấy cứ như chỉ mới ngày hôm qua, vậy mà đă hơn mười năm trôi qua rồi. Thời gian luôn lướt đi như một cơn gió… Cách đây cũng 4 năm rồi, cái tối con đến thăm ông ở Khu An Dưỡng quận 8 cũng không làm sao quên. Đến trước pḥng ông, ông vẫn nằm đó đang đọc sách. Bao giờ ông cũng đang đọc sách. Sách quả là người bạn chí thân chí cốt của ông! Ông đă từng nói, đọc sách để ḿnh không cảm thấy cô đơn khi khám phá ra cũng có người đă sống cái cảnh của ḿnh; c̣n nếu ḿnh chưa sống những cảnh ấy th́ cũng nên đọc để nếu sau này ḿnh có dịp sống th́ sẽ sống tốt hơn v́ đă biết và có chuẩn bị. Con nh́n ông đang nằm đọc sách từ cửa sổ. Con cứ đứng đấy nh́n ông thật lâu chứ không bước vào. Con cứ thử chờ xem ông có sẽ cảm giác có người đang nh́n trộm ông không và ông đă quay sang. Ông nheo mắt lại. Ông cố ráng nh́n xem con là ai v́ bên ngoài cửa sổ hơi tối. Và ông đă cười; ông vẫn nhận ra con sau bao năm xa cách: "Mimi hả con?" Dạ vâng, con đấy ạ, chính con đấy. Con đă hạnh phúc biết nhường nào cái giây phút ấy. Giờ đây, khi con đang viết lại những ḍng chữ này, con vẫn c̣n cái cảm giác hạnh phúc của cái tối hôm ấy. Sau đó con đă ôm tay ông đi dưới những hàng hoa sứ thơm ngát trong khuôn viên của Khu An Dưỡng. Con đă lại cùng ngồi bên ông ở một băng ghế đá và ôn lại những kỷ niệm xa xưa. Ḿnh đă nói về Thiền, Yoga, gạo lức muối mè, về thiện, về ác. Ông đă kể lại cho con nghe câu chuyện mà ông đă từng kể cho con ít nhất là 20 năm về trước: Một người đàn ông trên đường bị mang đi hành huyết, ông ta thấy một đàn kiến đang mắc nạn. Đàn kiến đang dời nhà th́ gặp một vũng nước lớn, không sao đi qua được, thế là người đàn ông đă lấy một chiếc lá bắt ngang qua vũng nước làm chiếc cầu cho đàn kiến đi qua… Khi tiếp tục đến pháp trường th́ xảy ra nhiều sự việc – ông ta được giải oan và cuối cùng đă được tha tội và ông ta đă được trả lại sự sống. Ông nói về tâm thiện như thế - tâm thiện luôn cứu lấy chính ḿnh. Nhiều câu chuyện tương tự cứ tiếp theo nhau. Ông cháu ḿnh đă quên đi thời gian. Con từ biệt ông ra về khi đă quá nửa đêm. ■
Lần vừa rồi, khi con trở về và đến thăm ông, các cậu d́ con ông đă chẳng ai nhận ra con. Nhưng với đôi mắt đă mờ của ông, cái tinh tế và nhanh nhẹn đă thuyên giảm nơi ông, ông vẫn nhận ra con; ông vẫn nhớ con thật rơ. Ông vẫn hỏi, "Mimi hả con?" Bao giờ ông cũng nhận ra con, lần nào cũng thế! Có phải ông đă luôn yêu quư con lắm phải không ông? Có phải ông đă luôn nhớ con nhiều lắm phải không ông? Vâng, con tin như vậy. Ông đă bị té, ông đă bị găy xương, ông đă phải bị mổ, ông đă yếu, ông đă chậm chạp... nhưng ông vẫn yêu đời, ông vẫn tự tin và kể bao chuyện vui cho con nghe. Ông đă bảo, “Gió cứ đùa với ông. Nó cứ thổi như muốn ông cùng bay với nó. Ông mà không kịp vịn th́ sẽ bị té.” Gió ơi, mong gió hăy đừng thổi ông của tôi, hăy đừng mang ông tôi đi nhé. Cuộc đời này là một chuỗi ngày gặp gỡ. Mỗi ngày, mỗi tuần, mỗi tháng, mỗi năm… ḿnh đă và sẽ c̣n gặp gỡ biết bao nhiêu người. Có những người ḿnh sẽ muốn quên đi sau khi gặp; nhưng có những người ḿnh sẽ muốn nhớ hoài, nhớ măi, không bao giờ muốn quên,… Ông, ông Khôi của con, ông ngoại tinh thần của con, thầy của con, bạn của con,… con sẽ măi măi nhớ đến ông, con sẽ nhớ ông hoài không thôi… Đời sống và xă hội hiện nay đă và đang làm cho con người ta càng lúc càng trở nên bận rộn, càng dễ dàng quên nhau dù họ không hề cảm nhận thấy điều ấy. Nhưng mấy hôm nay, con như cứ được ai đó nhắc nhỡ… và con đă nhớ đến ông, nhớ đến những người thân thương của ḿnh,... Có lẽ v́ khi ra ngoài, phố xá đă lại giăng đèn, tuyết đă lại sắp rơi, mọi người thay phiên đi mua sắm quà Giáng Sinh cho nhau,… Dấu hiệu của một năm cũ lại sắp qua đi, một năm mới nữa lại sắp đến… Con c̣n được thêm một tuổi xuân nhưng ông th́ sẽ là một sợi tóc bạc, ngày tháng chúng ta c̣n được gặp gỡ nhau đang dần thu ngắn lại. Nghĩ đến đây con cảm thấy buồn rồi sợ. Thế gian, con người thật kỳ lạ, cứ gặp nhau rồi lại chia tay, cứ gần nhau rồi lại xa cách,... Con cứ ngẫm nghĩ rồi không muốn ḿnh sẽ phạm cái "dỡ" thông thường của con người đó là "chỉ biết quư khi không c̣n có nữa" v́ vậy mà con muốn viết lại hết những t́nh cảm này, cũng như những h́nh ảnh về ông mà con đă hằng ǵn giữ bấy lâu nay trong tim, trong trí nhớ… Con gởi đến ông để trước tiên xin được cám ơn ông và sau đó để ông hăy biết rơ rằng con luôn thật quư yêu và kính trọng ông rất nhiều,…Con mong ông sẽ đọc được những ḍng chữ này của con. Chúng sẽ là một món quà nhỏ con xin kính tặng ông với hết cả tấm chân t́nh của ḿnh. Ông hăy khỏe nhé, ông đừng để gió thổi ông đi nhé, ông hăy chờ ngày con lại trở về thăm ông. ■ Ông đă đọc và hồi âm cho con: "Ông không quên con!" – Vâng, con sẽ nhớ măi 4 chữ ấy. Chúng như một lời chào ông đă thân thương gửi cho con. Mùa Thu qua gió đă mang ông đi. Con nằm mơ thấy ông cháu ḿnh đi dạo. Con cầm hộ ông chiếc gậy và chúng ta đi như bay… Ông cháu ḿnh băng qua vài núi đồi và đến một vườn hoa trái… Ông vui cười nh́n con ngắm những nhành hoa… Ông ơi, con không c̣n sợ gió mang ông đi nữa, con không c̣n sợ sẽ không c̣n dịp gặp lại ông. Con đă biết ông hiện đang rất khỏe, rất b́nh yên, rất vui… Ông không c̣n đau, không c̣n yếu, không c̣n cần đến thuốc, đến gậy… Dù ông có đang ở nơi nao, không cùng không gian và thời gian,… con sẽ vẫn gặp lại ông trong kư ức, trong những giấc mơ… Con biết ông không quên con v́ con luôn nhớ ông, NHỚ ÔNG. Virginia, một ngày vào đông.
Anne Khánh Vân
|
